Przerabianie XIX wieku

autorzy: Grażyna Borkowska, Małgorzata Kosmala, Łukasz Książyk, Lena Magnone, Ewa Paczoska, Bartłomiej Szleszyński – historycy literatury z Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Badań Literackich PAN

„Książka nasza nie ma [...] ambicji monograficznych. [...] proponujemy tu szereg przybliżeń czy «odwiertów próbnych». Jedne z nich dotyczą materii literatury i nowych mediów z nią związanych (takich jak np. komiks czy gra miejska), inne – obszaru literaturoznawstwa i antropologii kultury. Interesują nas i te powroty do XIX wieku, które można określić jako najbardziej serio, i te, które wpisują się w formułę buffo: przebieranki, gry, stylizacja czy pastisz. Czytamy tutaj teksty kultury wysokiej i popularnej, które przecież dziś tak chętnie zamieniają się miejscami [...]. Przy okazji pytamy oczywiście o sens tych spotkań i dialogów z przeszłością, o ich miejsce we współczesności. [...]
Badanie sposobów obecności (a czasem wręcz «nadobecności») wieku XIX w kulturze współczesnej wydaje nam się sensownym kluczem do rozpoznawania współczesnej kultury, którą charakteryzuje, jak wiadomo, nadmiar ofert, niemożliwy do ogarnięcia przez przeciętną percepcję. Efektami owego nadmiaru są, po pierwsze, szum informacyjny niosący każdemu uczestnikowi poczucie bezradności «w obliczu czegoś, czego nie można objąć, ogarnąć, opanować», po drugie zaś homogenizacja składników dziedzictwa kulturowego, czego skutkiem jest zubożenie semantyczne i aksjologiczne jego poszczególnych elementów, co osłabia poczucie kulturowej tożsamości. [...]
Studia zebrane w tej książce dzielą się na trzy części. Pierwsza z nich, Czytania, próbuje rozpoznać wybrane style lektury dzieł polskiego wieku XIX w przestrzeni współczesnego literaturoznawstwa i antropologii kultury. Style lektury – i sposoby narracji. [...]
Część drugą książki zatytułowaliśmy Spotkania, bo zebrane tu teksty pokazują różne możliwości (i niemożliwości) dialogowania polskiej literatury współczesnej z wiekiem XIX. [...]
O całkiem innych powrotach do wieku XIX traktuje ostatnia część książki –
Zabawy – której autorzy badają różne warianty globalnej mody na dziewiętnastowieczność w kulturze popularnej”.